MULTATULI
MULTATULI is een kaartspel voor hen die even zonder kaartvrienden zitten, zoals Patience of Solitario. Ik ben niet echt tevreden over de naam, maar het is onlosmakelijk verbonden met de fabel van de Japanse Steenhouwer zoals door Multatuli in de Max Havelaar is vereeuwigd. Bovendien staat de titel dicht bij het Italiaans, hetgeen aansluit bij de Italiaanse benamingen van de speelkaarten.
Ik heb niet veel geleden. Er wordt ook niet geleden tijdens het spel, behalve dan dat het veel minder vaak uitgespeeld kan worden dan het gewone patience, en dat je er behoorlijk bij moet nadenken.
Het kan zijn dat mijn grote lijden nog gaat komen. Want ik heb mij voorgenomen om het op deze site speelbaar te maken. En het was al een heidens karwei om het op mijn PC te programmeren (heb ik met VB gedaan). Ik heb nog geen idee hoe ik dat voor deze website wil aanpakken.
Ik geef hier een beschrijving, zonder alle regeltjes. Daar hebben we niks aan zolang het spel niet verspreid kan worden.
De oorsprong is gelegen in twee zaken.
Ik vind Patience te makkelijk, je kan het eigenlijk blind spelen. Ik wilde een moeilijk spel. Ik had dan ook al een versie voor gewone kaarten op de computer gemaakt (zoals ik ook ROMPICAPO voor gewone kaarten heb gemaakt).
Daarnaast vond ik het gegeven van genoemde fabel, iets wat boven kan liggen maar ook onder kan liggen een mooi idee om in een spel toe te passen.
Aan het begin ziet het speelveld, als de kaarten geschud zijn, er als volgt uit.
Er zijn kolommen en rijen, die elk aan een kleur zijn toegewezen die op het kruispunt zichtbaar is. Steeds wordt van de stapel een vijfde kaart zichtbaar gemaakt die dan wel of niet gelegd kan worden.
De kolommen zijn voor de elite en voor het schuim, de rijen zijn voor de dienaren. Van een kleur kan pas een kaart gelegd worden als Alfa e Omega van die kleur verschenen is. Deze kaarten zijn opgenomen in de stapel, en worden bij verschijnen automatisch gelegd.
De kolommen en de rijen hebben een kopveld, voor de kopkaart. Zodra Alfa e Omega verschenen is mogen er kaarten van de betreffende kleur neergelegd worden, maar eerst moet er een kopkaart gelegd zijn voordat er andere kaarten gelegd kunnen worden.
Op de pleinen binnen het veld wordt eerst een elitefiguur van de kolomkleur gelegd, daarna een dienaar van de rijkleur, waarna het geheel afgeserveerd wordt door er een schuimfiguur boven op te leggen.
Moraal van het verhaal: de dienaren zullen altijd vermalen worden tussen hun meesters en dat wat zij als schuim zien - NB tussen vreemde overheersers en vreemd schuim! terwijl de eigen meester altijd even weg is - de meesters zullen altijd het onderspit delven. Het schuim komt zegevierend boven. Het spel is dan ook pas gespeeld als de laatste dakloze een plekje heeft gevonden.
Hieronder ziet U het spel zoals dat onderweg is.
Het is al een eind onderweg en daarmee ziet U ook één van de ingebouwde belemmeringen van de voortgang van het spel.
Allereerst ziet U geen Alfa e Omega liggen. Zodra de twee kopkaarten gelegd zijn van een kleur, zal direkt na het leggen van een volgende kaart van die kleur de Alfa e Omega diens plaats in de stapel innemen. En die verschijnt pas weer - zijn wederkomst! - als alle kaarten van een kleur op het veld liggen, dus als inderdaad de laatste dakloze gehuisvest is. En ligt daarmee behoorlijk in de weg voor het afwikkelen van de stapel.
Daarnaast mogen in één kolom nooit twee dezelfde dienaren liggen, zoals er in één rij nooit twee dezelfde elite- of schuim-figuren gelegd mogen worden. Dit belemmert niet alleen de voortgang van het afwerken van de stapel, maar vergt ook dat bij het leggen nagedacht moet worden opdat het spel niet vast komt te liggen.
Het bovenstaande spel ligt feitelijk vast, want de Medico van de Ré kan niet meer gelegd worden.
Hieronder ziet U het spel zoals het uitgespeeld is.
Dat gebeurt niet zo vaak als bij Solitario.
Hieronder ziet U het spel zoals het met gewone kaarten gespeeld is.
Om het duidelijk te maken voor mezelf heb ik het eerst, terwijl ik nog met de MULTATULI-kaarten aan het denken was, voor gewone kaarten op de PC gemaakt.
Dit spel komt overigens wel vaker aan zijn einde, vermoedelijk vooral doordat er drie i.p.v. vijf kaarten van de stapel worden omgedraaid.